راه تشخیص غلبه مزاج
1- رنگ:
الف) رنگ پوست: سرخی پوست نشانه غلبه دم است. زردی پوست نشانه غلبه صفراست. سفیدی پوست نشانه غلبه بلغم است و تیرگی و کدر بودن پوست نشانه غلبه سوداست.
ب) رنگ ادرار: سرخی ادرار نشانه غلبه دم است. زردی ادرار نشانه غلبه صفراست. سفیدی ادرار نشانه غلبه بلغم است و تیرگی و کدر بودن ادرار نشانه غلبه سوداست.
ج) رنگ زبان: سرخی زبان نشانه غلبه دم است. زردی زبان نشانه غلبه صفراست. سفیدی زبان نشانه غلبه بلغم است و تیرگی و کدر بودن زبان نشانه غلبه سوداست.
د) رنگ چشم: سرخی چشم نشانه غلبه دم است. زردی چشم نشانه غلبه صفراست. سفیدی چشم نشانه غلبه بلغم است و تیرگی و کدر بودن چشم نشانه غلبه سوداست.
2- هیکل و اندام:
لاغری نشانه خشکی مزاج است که اگر با گرمی بدن همراه باشد نشانه غلبه صفراست و اگر با سردی بدن همراه باشد نشانه غلبه سوداست. فربهی نشانه رطوبت مزاج است که اگر با گرمی بدن همراه باشد نشانه غلبه دم و اگر با سردی بدن همراه باشد نشانه غلبه بلغم است.
3- رفتار و روحیات:
دموی مزاج: علاقه به ادبیات و موسیقی، استعداد شاعری، علاقه به طبیعت، اهل عشق و محبت، بلند پرواز، دور اندیش، اهل خیر و معنویت، شجاع و جسور، خوش اخلاق و خوش رو، دارای توان ریسک، دارای استعداد خشم (آنی)، سخاوتمند، تنوع طلب و بی علاقه بکار تکراری، بی نظم، بد حال در تابستان، دارای هوش و حافظه برتر، نوع دوست، میل و توان جنسی زیاد، سریع و چالاک- پرانرژی
صفراوی مزاج: گاهی علاقمند به ادبیات گاهی علاقمند به ریاضی، دارای استعداد خشونت و بدخلقی، پائیز و زمستان را دوست دارند، گاهی عاشق و گاهی فارغ، گاهی بااراده و گاهی سست، گاهی پرانرژی و گاهی کم انرژی، دارای استعداد معنوی (مقطعی)، تند و تیز و بی قرار، گاهی پر جرات و گاهی آرام، پرخاشگر، ناآرام و دو دل، گاهی باعث رنجش دیگران میشود، تیزبین و دقیق در برخی ابعاد، مقید به اصول - منظم - حساس، آینده نگر و گاهی خیالباف و دقیق در تصمیم گیری، حاضر جواب و باهوش، گاهی سخاوتمند، پرحرف، میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر، سریع و چالاک - پرانرژی
بلغمی مزاج: گرایش به علوم عقلی و ریاضیات، حسابگر و محتاط، بد بهار و بد زمستان، منطقی و عاقل، میانه رو - محتاط و گاهی ترسو، تجارت پیشه، بدون استعداد ریسک، آرام - منزوی و دارای حرکات کند، منظم و دقیق، گذشته نگر، ظریف و ریزبین - حساس، کینه توز، دارای استعداد افسردگی، بی علاقه به یادگیری، نیازمند محبت، اهل سازش - متاثر از دیگران - بی اراده، درون گرا - خودخور - منفی باف، فراموش کار- کند ذهن، میل جنسی کم و توان جنسی کم، راحت و بی قید به اکثر مسائل
سوداوی مزاج: علاقمند به حسابگری و مسائل فنی، همه سونگر - تیزهوش، بهار و تابستان را دوست دارند، کم احساس و منطقی، میانه رو و محتاط، کم انرژی و مداومت در انجام کار، تمایل کم به معنویت، نا آرام و همیشه در فکر، دارای وسواس و نگرانی و دودلی، بدون توان ریسک، اننتقامجو، منظم، مجذوب نمی شود، خود خور (درون گرا)، فکر و خیال فراوان، بدبین- حساس- نگران، اهل جنجال و جدال، تیز بین و با دقت همه جانبه، میل جنسی فراوان - توان جنسی کم، لجباز و یک دنده و پافشاری در انجام کارها
4- سازگاری با غذاها :
دموی مزاج: سازگار با غذاهای سرد و اندکی مایل به خشکی چون غوره، شاه توت، سنجد، تمر، گشنیز، نارنج، لیمو، پرتقال، نارنگی، گلابی، برنج
صفراوی مزاج: سازگار با غذاهای سرد و تر چون آلو، زردآلو، هندوانه، اسفناج، کدو، خیار، انار، شفتالو، کاهو، دوغ و ماست
بلغمی مزاج: سازگار با غذاهای گرم و لطیف چون آبگوشت، گوشت مرغ و کبوتر، گردو، نارگیل، شنبلیله، سیر، دارچین، آویشن و...
سوداوی مزاج: سازگار با غذا های تر و اندکی گرمی چون گوشت بره، گوشت مرغ و تخم مرغ اهلی، گندم، لوبیا، بادام شیرین، کشمش، انجیر، خربزه، کنگر، آلو شیرین، چغندر، شیر گوسفند، فندق، شلغم، ترب، آب نارگیل
5- وضعیت پوست از حیث گرمی و سردی و خشکی و تری در هنگام لمس بدن:
احساس حرارت نشانه گرمی مزاج است. احساس سرما نشانه سردی مزاج است. احساس زبری دلیل خشکی مزاج است. احساس نرمی دلیل رطوبت مزاج است.
البته برای لمس باید شرایطی رعایت شود:
الف) لمس کننده باید مزاج معتدل داشته باشد یا مزاج خود را خوب بشناسد.
ب) لمس شونده هنگام لمس یا کمی قبل از لمس نباید در معرض حرارت، برودت، فعالیت یا هیجان شدید باشد.
6- وضعیت مو:
سرعت رشد مو نشانه گرمی مزاج است و کندی آن نشانه سردی مزاج است. تراکم زیاد مو نشانه گرمی مزاج است و تنکی و پراکندگی آن نشانه سردی مزاج است. کلفتی مو نشانه گرمی مزاج است و نازکی آن نشانه سردی مزاج است. سیاهی مو نشانه گرمی مزاج است و شفیدی آن نشانه سردی مزاج است. مجعّد بودن (پیچش) مو نشانه گرمی مزاج است و صافی و لختی آن نشانه سردی مزاج است
7- طعم دهان:
اگر طعم دهان خصوصا پس از بیدار شدن از خواب، شیرین باشد نشانه غلبه دم است. اگر تلخ باشد نشانه غلبه صفراست. اگر ترش باشد نشانه غلبه بلغم است و اگر شور و یا کمی متعفن باشد نشانه غلبه سوداست.
علائم مزاج ها
علائم غلبه دم:
احساس سنگینی بدن خصوصا در سر و چشمها و ناحیه گیجگاهی، خمیازه و چرت زدن غیر طبیعی در طول روز، حواس پرتی، شیرینی مزه دهان خصوصا بعد از خواب، کش آمدن آب دهان، سرخی پوست و صورت و زبان و چشمها، ادرار سرخ و غلیظ، جوش و دمل خصوصا در ناحیه گردن و کتف، زیاد خواب خون دیدن یا خوابهای سرخرنگ، خون دماغ شدن یا خونریزی لثه، گُر گرفتگی، خارش در ناحیه حجامت قبلی
غذاهای مفید برای دموی:
غذاهای سرد و خشک، مرکبات، آب، زرشک، کاهو، خیار، انار، لیموترش، زیتون، شاتوت، سماق، کاسنی، خرفه، بنفشه، عدس، جو، آب غوره، خاکشیر، بارهنگ، سیب، کدو خورشتی، کم خوری،
غذاهای مضر برای دموی:
استفاده از غذاهای گرم و تر، پُر خوری، شیرینی جات، غذاهای چرب خصوصا سرخ شده، تندیجات، گوشت زیاد، غذاهایی که نشاسته زیاد دارند، خوردن آب با غذا،
علائم غلبه صفرا:
زردی پوست بدن و صورت و چشمها، زردی ادرار، تلخی و خشکی دهان و زبان خصوصا بعد از خواب، عطش شدید، احساس تهوع مخصوصا صبحها، خشکی پوست و خشکی بینی، احساس خارش و سوزن سوزن شدن بدن، کم خوابی و دیدن خوابهای هولناک (مثل افتادن از بلندی و جنگ و آتش)، گرما و تب کردن بدن خصوصا داغ شدن زیر جگر (سمت راست زیر سینه)، خشک شدن لبها، پوسته پوسته شدن دور چشم، زیاد خوردن آب یخ، تندخو و بهانه گیر، ریزش مو به صورت تکه تکه، شوره سر، سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم ها، سر درد، احساس ضربان نبض در شقیقه، جوش آمدن و ترش کردن گلو
غذاهای مفید برای صفراوی:
غذاهای سرد و تر، مرکبات، انار، شاتوت، گلابی، آلبالو، زرشک، هندوانه، گرمک، روغن زیتون، هلو، خیار، کاهو، هویج، سیب، کدو خورشتی، عدس، ماش، قارچ، آلو، اسفناج، بامیه، بادام خام، خاکشیر، اسفرزه، بارهنگ، ترنجبین، انگور، سوپ جو و ...
غذاهای مضر برای صفراوی:
غذاهای گرم و خشک، چای، قهوه، نسکافه، کاکائو، کولا، آب یخ، غذاهای فریز شده، نوشابه، تکه تکه غذا خوردن، غذاهای چرب و پر حجم، ادویه جات تند، آجیل شور، غذاهای فست فود مثل سوسیس، کالباس، همبرگر، فلافل، پیتزا و...، ماکارانی، چیپس، پفک، غذاهای سرخ کردنی، غذاهای فست فود و ...
علائم غلبه بلغم:
ترشی مزه دهان خصوصا بعد از خواب، پُف کردن چشم ها خصوصا بعد از خواب، سفیدی و شُلی پوست بدن، سفیدی ادرار، سستی گوشت اندامها، سفیدی زود هنگام مو، لکه قهوه ای در چشم، سردی دست و پا، درد زانو و پا، لرزش دست و پا، دیر هضمی، تنگی نفس هنگام غذا خوردن، قلنج کردن و علاقه به ماساژ، درد کمر، گرفتگی ماهیچه پشت گردن، کوفتگی و کسالت، آمدن آب دهان هنگام خواب، خواب آلودگی در طول روز، آبریزش بینی، تپش قلب بعد از بیدار شدن، ادرار زیاد و با فشار، سرفه زیاد، فراموشی و کم حافظگی، دیدن خواب آب و رودخانه و برف و تگرگ
غذاهای مفید برای بلغمی:
غذاهای گرم و خشک، گوشت های گرم مثل گوسفند و شتر و کبوتر و بلدرچین و بوقلمون، عسل، میوه های رسیده، ادویه جات (چاشنی ها مثل دارچین، زنجبیل، فلفل سیاه، موسیر، هل، زعفران، زردچوبه، قلنجان، سلنجان و...)، سبزیهای گرم مثل تره و ترخون و شوید و کرفس و ریحان و جعفری و مرزه، آویشن (آذربه)، بادام، کنجد، فندق، شیره، انجیر، خرما، کشمش، زیتون، دمنوشهای گرم مثل بادرنجبویه یا استخودوس یا مرزنجوش و ...، سیاهدانه، پیاز، سیر، شنبلیله، شاهدانه و....
غذاهای مضر برای بلغمی:
غذاهای سرد و تر، لبنیات (مثل ماست، دوغ، کره، خامه و...)، ترشی جات، مواد سفید (مثل برنج خالی و سیب زمینی و قارچ و گوشتهای سفید)، میوه های کال، آب یخ، خیار، پُر خوری، سس، خوردن چند غذا با هم، آب خوردن با غذا، تنقلاتی مثل یخمک و بستنی و...
علائم غلبه سودا:
شوری دهان خصوصا بعد از خواب، احساس مزه عفونت در دهان خصوصا بعد از خواب، دیدن کابوس، خودخوری، یبوست، مدفوع تیره و قیری رنگ، سوزش ادرار و تیرگی ادرار، تهوع زیاد، تاریکی چشم و شبکوری، ترک خوردن پوست و خارش زیاد، تیرگی پوست خصوصا زیر چشم، فکر و خیال زیاد و بیهوده، پریشان ذهنی و عدم تمرکز، منفی بافی و بدبینی، ناامیدی و افسردگی و گوشه گیری، سوزش معده، لاغری و بی نشاطی،
غذاهای مفید برای سوداوی:
غذاهای گرم و تر، گوشتهای گرم مثل گوسفند و شتر و کبوتر و بلدرچین و بوقلمون، عسل، دمنوشهای گرم مثل بادرنجبویه یا استخودوس یا مرزنجوش و ...، زیره، شوید، ترخون، مرزه، جعفری، ریحان، کرفس، انجیر، کشمش، خرما، انگور، پونه، پیاز، انبه، به، موز، سیب، گلابی، ادویه جات گرم (چاشنی ها مثل دارچین، زنجبیل، فلفل سیاه، موسیر، هل، زعفران، زردچوبه، قلنجان، سلنجان و...)
غذاهای مضر برای سوداوی:
غذاهای سرد و خشک، شوریجات، غذاهای مانده، سرخ کردنی، تنقلاتی مثل چیپس و پفک و بیسکوییت و...، دوغ، نوشابه، لبنیات، گوشت های سرد مثل گاو و مرغ، گوجه، سس، غذاهای فست فود، ماهی، غذاهای یبوست زا، چای، قهوه، نسکافه و ....
نکته:
کسانی که مجبور شدند از غذاهایی استفاده کنند که برایشان مضر است باید حتما از مصلح استفاده کنند. مصلح، به چیزی می گویند که مزاج غذا را به اعتدال می کشاند و عوارض آن را از بین می برد مثلاً برای بلغمی مزاج ها استفاده از ماست مضر است اما اگر خواستند ماست مصرف کنند باید از چیزهایی مثل پونه یا نعناع یا سیاهدانه یا آذربه (آویشن) و ... در آن بریزند تا سردی آن را کم کند و از طرفی عوارض آن را از بین ببرد. یا برای استفاده از برنج حتماً از خورشتهای گرم مثل فسنجان و کرفس و ... با برنج میل کنند.
[ سه شنبه 92/9/26 ] [ 2:5 عصر ] [ فتیان ]
